Türkiye'nin ‘Zeytincilik Mirası’ Hasat Şenlikleriyle Kutlanıyor
Neredeyse insanlık kadar eski bir geçmişe sahip olan zeytin, Anadolu topraklarında bir meyveden öte bir yaşam biçimi. Bu derin kökler ve Akdeniz iklimi sayesinde Türkiye bugün bir zeytinlik cenneti. Türkiye’de Ege'den Akdeniz'e ve Anadolu'nun doğusuna kadar her bölge; asırlık zeytin ağaçlarıyla dolup taşıyor.
Zeytin açısından öne çıkan bölge ise, ülkedeki zeytin ağaçlarının %75'ine ev sahipliği yapan Ege bölgesi. Sonbahar boyunca Ege, zeytin hasadının görüntü ve sesleriyle canlanırken hem bölgenin verimli toprakları hem de mutfağına ve günlük yaşamına derinlemesine dokunan bu kalıcı mirası kutlanıyor. Ege'deki zeytinlikler bu sonbaharda da bir kez daha mucizelerini sofralarımıza getirmeye hazırlanırken, bu zamansız geleneği ilk elden deneyimlemeye ne dersiniz?
Zeytin Ağacı Rotaları: Nereye Gitmeli
Avrupa Konseyi tarafından zeytin rotalarına dahil edilen Türkiye’nin, tüm bölgelerinde zeytin üretiliyor. Bu bölgeler arasında en önemli zeytin üretim alanları hiç kuşkusuz Ege kıyıları. Bu bölgede ise en fazla üretim Balıkesir, İzmir, Manisa, Aydın ve Muğla illerinde gerçekleşiyor. Kaz Dağları’nın tamamı birinci sınıf zeytin bölgesi durumunda. Türkiye'nin ilk zeytinyağı müzesi de olan Çanakkale'deki Adatepe Zeytinyağı Müzesi'ne yapacağınız kısa bir ziyaretle Türkiye’de zeytin rotasının nasıl başladığını öğrenebilir ve zeytinyağının zamandaki yolculuğuna tanıklık edebilirsiniz. Daha iç kesimlerdeki Balıkesir'in Ayvalık ilçesi de zeytinciliğin en yaygın tarımsal faaliyet olduğu bir diğer önemli merkez konumunda. Burada düzenlenen hasat şenlikleri ise yerel halkla iç içe olarak ve yerel lezzetleri tadabileceğiniz için en uygun etkinliklerin başında geliyor.
Daha aşağılara indiğinizde, Manisa Kırkağaç'ta halen meyve vermeye devam eden, dünyanın en yaşlı zeytin ağaçlarından birini ziyaret edebilirsiniz. 1650 yaşındaki bu ağaç 2013 yılında “anıt ağaç” olarak tescil edilerek koruma altına alındı. Ege'nin incisi İzmir, aynı zamanda Türkiye'nin en önemli zeytin ve zeytinyağı merkezlerinden biri olarak da kabul ediliyor. Bu nedenle İzmir’in Selçuk, Seferihisar, Güzelbahçe, Urla, Çeşme, Karaburun gibi ilçelerinde asırlık zeytin ağaçlarıyla karşılaşabilirsiniz. ‘Tarladan sofraya’ restoranlarıyla Michelin rehberinde yer alan Urla'da ise sizi geçmişten gelen güzel bir sürpriz beklerken; Uzunkuyu köyünde bulunan Köstem Zeytinyağı Müzesi ise zeytin üretiminin 4000 yıllık tarihinin izini sürüyor.
Güneye, zeytinliklerin ve yaklaşık 25 milyon ağacın kalbi olan Aydın’a doğru indiğinizde, Kuşadası'ndaki Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Tarih Müzesi'ni görebilirsiniz. Zeytinin bu topraklardaki tarihini öğrendikten sonra bir başka tatil cenneti olan Muğla'ya ulaşabilirsiniz. Muğla’nın Milas ilçesi de yine zeytin üretiminde önemli bir paya sahip. Milas'ta zeytin ağaçlarının 8.000 yıl öncesinde bile var olduğuna inanılıyor. Buraya kadar gelmişken Milas Zeytin Hasat Şenliği'ne katılarak, yüksek kaliteli zeytin ve zeytinyağlarının tadına bakabilirsiniz.
Zeytin Hasadı: Asırlık Bir Ritüel
Haziran ayında çiçek açmaya başlayan ve yazın son günlerine kadar büyümeye devam eden zeytinler, sonbahar günleriyle birlikte hasada hazır hale geliyor. Aileler, bölgede yaşayanlar ve bölgeyi ziyaret eden konuklar ise bölge kültürü ve mutfağının merkezinde yer alan bu meyveyi zeytin hasadı şenlikleriyle kutluyor. Hasat zeytin toplamakla başlıyor. Ege'nin yerel halkı hasadı genellikle yüzyıllardır süregelen elle toplama yöntemiyle yapıyor. Çünkü bu sadece zeytinin kalitesini korumakla kalmıyor aynı zamanda toprakla ve harcanan emekle derin bir bağ kurulmasını da sağlıyor. Elle toplanan zeytinler daha sonra “sofralık zeytin”, “zeytinyağı olarak sıkılacak zeytin” ve dalından yere düşmüş olanlara atıfta bulunan “dip zeytini” olarak ayrılıyor.
Dalından Sofraya: Zeytinyağı Mucizesi
Zeytinin yağa dönüşme yolculuğu ise bambaşka bir serüven. Zeytinler hasat edildikten sonra hemen değirmenlere ya da fabrikalara götürülüyor ve burada sıkılıp şişelenerek sağlıklı Ege mutfağının vazgeçilmezi olan yüksek kaliteli zeytinyağı elde ediliyor ve şişeleniyor Uzun ve sağlıklı bir yaşam için gerekli olan zeytinyağı mucizesi, bölgede günün her öğününe dahil ediliyor. Baharatlarla tatlandırılan zeytinyağı kahvaltılarda içine ekmek batırılarak yenmek üzere servis edilirken, şevket-i bostan ve deniz börülcesi gibi yöresel otlar ile enginar ve kabak çiçeği gibi sebzeler zeytinyağı ile pişirilerek taze malzemelerin öne çıktığı basit ama sağlıklı ve lezzetli yemekler yaratılıyor. Ayrıca her yemeğin yanında zeytinyağı, sirke veya limonla hazırlanan lezzetli soslu salatalar servis ediliyor.